Biệt Thu

Lâu rất lâu rồi, vì bận, vì tự làm khó mình trong những xúc cảm, vì rất nhiều lý do nên không đọc lại thơ Nguyễn Giản Đơn - những bài thơ tình trong lúc cười hỉ hả thì thấy nó điệu điệu, lúc tĩnh tâm thì thấy những câu chữ giản dị chất chứa gì đó man mác, và lúc buồn thấy nó nhẹ nhàng hơn là xoáy thật sâu vào cảm giác đang xuống dốc. 

Thu qua rồi, đọc những câu thơ cho tháng Tám, cho khoảnh khắc đầu tiên chạm nhẹ của heo may, của một mùa se lạnh nào đó của lòng người, thấy chạnh lòng thương tất thảy, thương cả những bẽ bàng của Thu.

Tháng Tám ngồi đợi nắng Thu

Để hơi may nhớ lời ru rất buồn

Con chuồn chuồn ớt bên vườn

Nghe đôi oanh hót mà thương phận mình

Sáng thu ấy ... sương thủy tinh

Ấp e lá cỏ ước tình ngày sau

Rồi đêm trăng rụng xuống cầu

Đôi thuyền chung sóng hát câu mơ màng

Nào đây thu những bẽ bàng

Những ngày ươm nắng lại mang giọt sầu

Chiều buồn mưa chẳng rơi mau

Bến xưa tiếng dế rủ nhau khóc tình

Lối vàng hoa cúc đã xinh

Nhà ai pháo cưới linh đình thuyền hoa

Hương cốm cũ ... đã nhạt nhòa

Lá vàng một chiếc làm quà tiễn nhau

                                                                                       (Lá vàng một chiếc - Thơ Nguyễn Giản Đơn)

Có thể ai đó quen đọc thơ Nguyễn Giản Đơn - ít bài thôi - thì lối viết quen như lục bát hoặc thất ngôn đều có thể nhận thấy rằng đó là hồn thơ bình dị, nhẹ nhàng. Tất nhiên, sự gửi gắm hoặc cái tình trong thơ không vì thế mà kém đi, hoặc không thể đem thơ của tác giả này so bì với người khác. Sự biệt lập trong hồn thơ mỗi người không thể vì niêm luật cũ mà nhận định vẻ "sang", nét "trang nhã" của hồn người.

Rất thích thơ của cụ Bùi, thích thơ của Lê Huy Mậu, Vũ Thanh Hoa, thích đọc những cảm xúc thật đến mức sự tinh khôi của thơ được lập thành công thức trong ngôn từ của Chu Thụy Nguyên, thích rất nhiều bài thơ khác, của những hồn thơ gạo cội, tuổi đời già nua nhưng cái tình trong thơ in dấu cả một thời trẻ mãi. Không phải đưa ra những tên tuổi ấy để nhắc về Nguyễn Giản Đơn bằng cụm từ "tương tự" - không bao giờ trong cách nhìn nhận về thơ có cụm từ "hao hao" hay "rưa rứa". Chỉ để nói rằng, mình đang nói về thơ, như những câu đầu đã nói, giản dị và ngồi lại trong phút chốc.

Riêng bài "Lá vàng một chiếc", đã đọc nhiều lần rồi, đọc lại ở khoảnh khắc chạy theo nỗi nhớ về mùa, về tuổi, về nhưng hao khuyết trên con đường gió dài như mút chỉ, nói thế nào cho hết nhỉ!? -cho đủ đầy xúc cảm trong hai nửa heo may - đầu - cuối?!

Thi nhân nào đó đã từng nói, với sông Hương, với Huế mà không trắc ẩn mới lạ! Và Thi sĩ nào đó đã nói với mùa Thu, lòng nào cũng man mác. Hẳn rồi! Vì mọi thứ có sự quyến rũ riêng của nó. Nhưng khoảnh khắc được trải lòng với cái đẹp của tạo hóa, của cái mùa cảm thấy sự cần nhau, ngồi nhớ những "e ấp" trước, nghe "tiếng dế khóc tình" và lặng lẽ tặng nhau một héo úa thì buồn. Buồn quắt quay mà lòng trống trải.

Nhớ là đã đọc vài câu thơ của Châu Hồng Thủy, rằng: 

"Một mình anh - mặc kệ lá Thu vàng

Không có em Thu cũng thành vô nghĩa"

thì lại thấy Thu trong thơ Nguyễn Giản Đơn không chỉ là nhớ mong mà còn là sự luyến tiếc đến tái tê mối nhân duyên rẽ ngang trên đôi thuyền rẽ sóng. 

Cái mùa này, dường như tạo hóa nhấn nhá sự tàn phai nên người ta tặng nhau những món quà như thế. Những úa vàng...

Tiễn biệt mùa Thu cũ...

Nguyễn Bích Lan